T24 Dış Haberler
Nijer’in seçilmiş Cumhurbaşkanı Muhammed Barzoum, 26 Temmuz günü, şahsen kendisini korumakla misyonlu başkanlık muhafızları tarafından devrildi.
Nijer’deki darbe, Batılı müttefikler ortasında bölünme mi yarattı?
Fransız haber ajansı AFP; askeri darbenin üzerinden üç haftadan fazla bir mühlet geçmesine karşın memleketler arası toplumun yeni idarenin nasıl ele alınacağı konusunda bölündüğünü ve Batılı müttefikler ortasında bile bu hususta fay çizgilerinin ortaya çıktığını yazdı.
Nijer’in eski sömürgecilerinden Fransa, yeni rejime karşı çıkarken Rusya darbeyi nüfuzunu arttırmak için bir talih olarak görüyor.
Fransa darbeyi derhal kınadı ve Muhammed Bazoum’un tekrar devlet lideri olması için Afrika’nın silahlı aksiyonunu destekleyebileceğini bildirdi
Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu’nun (ECOWAS) Nijer’de “anayasal nizamı yine tesis etmek üzere bir bekleme gücünü” harekete geçirmeyi kabul etmesinin akabinde Batı Afrika askeri yetkilileri mümkün bir silahlı müdahaleyi görüşmek üzere Perşembe günü Gana’da iki günlük bir toplantıya başladı. Lakin bu gücün ne vakit kullanılacağı ya da kullanılıp kullanılmayacağı konusunda şimdi bir açıklama yapılmadı.
Nijer’in bu muhtemel bir askeri müdahaleyi üstlenecek olan komşuları, ülkeye verilen ültimatomların asker göndermeden gerçekleşmesine müsaade verdi.
Amani Afrika Araştırma Kümesi Genel Müdürü Solomon Dersso, silahlı müdahalenin tüm bölgenin savaşa sürüklenmesi de dahil olmak üzere “feci sonuçları” tetikleyebileceğini söyledi.
Dersso, yaptırımların ve askeri harekat tehdidinin caydırıcı olmak yerine Niamey’deki yeni hükümete Nijeryalılar ortasındaki milliyetçi hisleri harekete geçirmek ve “neo-kolonyal tersi hislerini kullanmak” için sebep verdiğini yazdı.
AFP’ye nazaran analistler, askeri harekatın, Pazartesi günü Nijer problemiyle ilgili toplantıdan bu yana sessiz kalan ve iç bölünmelerin bir işareti olan Afrika Birliği’nin takviyesine muhtaçlık duyacağını söyledi.
Öte yandan son yıllarda askeri hükümetlerin darbelerle idaresi ele geçirdiği Mali ve Burkina Faso, Niamey’deki yeni hükümeti desteklediklerini açıkladılar.
ABD ve Fransa’dan farklı pozisyonlar
Nijer’e en çok müdahil olan ABD ve Fransa ortasında değerli farklılıklar ortaya çıktı.
ABD Savunma Bakanlığı Sözcüsü Sabrina Singh, Washington’ın El Kural ve IŞİD ile temaslı militanlarla savaşmak için Nijer’de bin 100 askerlik daimi bir güç bulundurduğunu ve bu paydaşlığın bitmesini görmek istemediklerini söyledi.
Singh, “Oradaki üslere yüz milyonlarca dolar yatırım yaptık, oradaki orduyla birlikte eğitim verdik, hakikaten barışçıl bir tahlil görmek istiyoruz” dedi.
Yerel askerlerin yardımıyla İslamcı terör örgütlerine karşı savaşmak üzere Nijer’de bin 500 asker bulunduran Fransa ise ECOWAS’a şartsız takviye verdi. AFP’ye konuşan Fransız bir diplomatik kaynak, “Bizim konumumuz ECOWAS’ı desteklemek. Yaptırımlardan yana ya da askeri müdahale tehdidinden yana karar vermek ECOWAS’a kalmıştır” tabirlerini kullandı.
Almanya da Perşembe günü AB’yi “darbecilere karşı” yaptırım uygulamaya çağırdı.
“Wagner’den yardım istedi” iddiası
Nijer’deki darbe idaresinin başındaki General Saligou Mody‘nin, komşu ülke Mali’ye yaptığı bir ziyaret sırasında Rus paralı asker kümesi Wagner’le temasa geçtiği sav edildi.
Düşünce kuruluşu Soufan Center’da kıdemli araştırmacı olarak çalışan Fransız gazeteci Wassim Nasır‘ın aktardığına nazaran üç Malili kaynak ve bir Fransız diplomat görüşmeyi doğruladı.
AFP de analistlerin görüşlerine dayandırarak Kremlin’le münasebeti soğumasına karşın Wagner’in kanatlarda beklediğini yazdı.
Ajans, Wagner’in Orta Afrika Cumhuriyeti’nde, Sudan’da ve kimi yalanlamalara karşın Mali’de faal olduğunu; Burkina Faso’da da etkin bir rol aradığını sav etti.
Soufan Group Danışmanlık Şirketi’nin araştırma yöneticisi Colin Clarke, “Wagner orada ne için bulundukları konusunda çok şeffaf. Rejime insan hakları konusunda ders vermeyecekler. Kaynaklara erişmek için buradalar ve karşılığında siyasi güvenlik sağlayacaklar” yorumunda bulundu.
Nijer neden kıymetli?
Yüzölçümü bakımından Batı Afrika’nın en büyük ülkesi olan Nijer, siyasi olarak arka arda darbeler yaşanan komşuları Mali ve Burkina Faso’nun yanında görece demokratik istikrara sahip bir ülke oldu.
Stratejik olarak ülkede Fransız ve ABD üsleri var; Nijer bu ülkelerin İslamcı terör örgütleriyle savaşında kıymetli bir “partner” olarak görülüyor.
Hatta ABD Dışişleri Bakanlığı Nijer’i “Sahil bölgesinin istikrarı bakımından kilit önemde” ve IŞİD ya da El Düstur üzere İslamcı kümelere karşı çabada “güvenilir bir terörle çaba ortağı” diye tanımlamıştı.
Ekonomik olarak ise Nijer, topraklarındaki uranyum madenleri bakımından büyük ehemmiyet taşıyor ve dünya urunyum üretiminin yüzde 7’sini yapıyor.
Bir önceki yazımız olan Özdağ'dan Babacan'a: Hem CHP seçmeninin oyu ile TBMM’ye gireceksin hem CHP’yi küçümseyeceksin başlıklı makalemizde Babacan, Chp ve Seçim hakkında bilgiler verilmektedir.
