“Skuja Braden kimdir?” sorusunun yanıtı: İki sanatkarın bir ortaya gelişiyle ortaya çıkan üçüncü bir kişilik. Skuja Braden, Letonyalı Inguna Skuja ve Kaliforniyalı Melissa Braden’in 1999’dan bu yana sanat dünyasındaki var oluşu.
Letonya’da yaşayan ikili, daima olarak omuz omuza çalışıyor, birbirlerinin yaratımlarını etkiliyor, değiştiriyor ve tamamlıyor. Seramik ve porselen, çalışması hiç de kolay olmayan malzemeler olmalarına karşın, Skuja Braden kullandığı teknik ve lisan ile sonları zorluyor.
Skuja Braden’le yolum, küratörlüğünü Pınar Goodstone’un üstlendiği Root Karaköy’deki Open Closet/Açık Kabine* isimli stantlarının 23 Haziran’daki açılışında kesişti. İstanbul Onur Haftası’nda açılışını yapan stant, 17 Eylül’e kadar Root Karaköy’de görülebilecek.
Skuja Braden’in Açık Kabine’sine girdiğinizde sizi porselen gözler, prensesini bulmuş üzere gözüken Pamuk Prenses, bir geyşa ile el ele tutuşmuş Marilyn Monroe, bir çanta dolusu porselen penis, uzaylılar, hayaller ve hayalperestler karşılıyor. İçine girildiğinde vedalaşması güç, hayalle gerçeğin birbirine geçtiği bir dünya.
Serginin küratörü Pınar Goodstone da Skuja Braden’in dünyasına 2022 Venedik Bienali’nde adım atıyor ve daha fazla kişinin bu dünyayı deneyimleyebilmesi için kolları sıvıyor.
Bu söyleşi için standın küratörü Pınar Goodstone ve yaklaşık 25 yıldır bir arada üreten ve yaşayan ikili ile bir görüntü görüşme gerçekleştirdik. Melissa ve Inguna, önümüzdeki Ekim ayında Pera Müzesi’nde izleyici ile buluşacak karma bir standın hazırlığındaydılar. Bu söyleşi yayınlandığı sırada, evlenmek için gittikleri New York’ta, Pınar’ın meskeninde olacaklarını varsayım ediyorum.
Melissa, Inguna ve Pınar’la, Skuja Braden’in nasıl oluştuğundan yaratım süreçlerine, Letonya’da eşcinsel bir çift olmaktan sanat dünyasının taleplerine, sansürlenen işlerinden pandemiye pek çok şeyi ve doğal ki yeni stantları Açık Kabine’yi konuştuğumuz söyleşimize buyrun…
“Skuja Braden, her şeyden evvel zorunluluktan ortaya çıktı!”
– 1994’te tanışıyor ve akabinde birinci stant iş birliğinizi 1999’da Riga’da yapıyorsunuz. O günden bu yana da soyadlarınızın birleşiminden oluşan Skuja Braden ismi altında birlikte çalışıyorsunuz. Bir ortaya gelişinizle üçüncü bir kişilik yaratıyorsunuz ve bu hem şahsî hem de sanatsal açıdan çok büyük bir karar. Skuja Braden’ı oluşturma kararına nasıl vardınız? Solo kariyerlerinizi geride bırakma konusunda tereddütleriniz oldu mu?
Melissa Braden: Skuja Braden, her şeyden evvel zorunluluktan ortaya çıktı. O günlerde evlenmemiz yasal değildi. Amerika Birleşik Devletleri ve Letonya ortasında özgürce gidip gelebilmek için Inguna’ya vize almaya çalışıyorduk. Inguna, Letonya’da zati ünlü bir sanatçı olduğu için O-1 vizesine başvurmuştuk. Inguna, göçmenlik avukatımız her şeyi mahvettiği için statüsünü kaybetti.
O vakitlerde Los Angeles’taki White Memorial Tıp Merkezi’ne devasa bir fayans duvar yapmak için o güne kadar yaptığımız en büyük işi almıştık. 70 bin dolarlık bir komiteydi. 5 bin porselen karoyu elle presledik ve hastanenin dört duvarını yaptık. Böylelikle bir şirket kurdum ve vekil kimlik olarak Skuja Braden’ı kullanmaya başladık. Bu benim için Inguna’nın benimle olduğunu gizlemenin bir yoluydu zira Inguna projemizin hiçbir evrakında tam manasıyla olamazdı. Göçmenlik ve Vatandaşlığa Kabul Servisi (INS) ile başını belaya sokmadan ismini projeye koymam gerekiyordu.
– Lakin sonra Amerika’da kalmıyor, Letonya’ya taşınıyorsunuz..
M.B.: Göçmenlik başvurusu için çalıştığımız avukatın yaptığı yanılgıyı anlayan öbür bir avukat bulduğumuzda Letonya’ya geri döndük. Yeni avukatımızla, eski avukatımıza vazifesini ihmal ettiği için dava açtık. Dava ettiğimiz eski avukat, kendisini savunmak için Inguna’yı hudut dışı ettirebileceğinden yeni avukatın yönlendirmesiyle ülkeyi terk ettik ve Letonya’ya döndük. Inguna’nın vize başvurusu sürecinde avukatlara gitmiş, bütün fiyatları ödemiş, gerekli tüm evrakları hazırlamıştık. Inguna’nın statüsünü kaybetmesi bizim yanılgımız değildi.
Inguna Skuja: Skuja Braden’den devam etmek gerekirse, Letonya’da Porselen Müzesi’ndeki bir standımız çok değişikti. Stant posterlerinde bize Skuja Braden ismini veremeyeceklerini söylediler. Letonca kurallarına nazaran Skuja Bradene yazılması gerekiyordu. O vakit Skuja Braden isminde şirketimizin olması düzgün oldu zira ismimiz bizim kayıtlı markamızdı.
– Skuja Braden zorunluluktan oluştu lakin bu birliktelik hâlâ devam ediyor. Buluştuğunuz iştirakler neler? Yaratım sürecinde birbirinizi nasıl tamamlıyorsunuz ve etkiliyorsunuz?
I.S.: Her manada daima birlikte çalışıyoruz.
M.B: Her vakit, her şeyin nasıl olduğunu anlamaya çalışıyoruz. Bilirsin, küçük bir kız çocuğuyken en âlâ kız arkadaşın olur ve evcilik oynamaya başlarsınız ve bütün bu dünyayı birlikte yaratırsınız, bir nevi buna benziyor. Tüm bu alternatif gerçekliği yaratıyorsunuz, lakin bu gerçek zira bunu nitekim yapıyorsunuz ve hakikaten bir yere gidecek. İnsanların yarattığımız tüm bu dünyayı görmelerini ve onun içine girmelerini umuyoruz.
Pınar Goodstone: Venedik Bienali’nde Skuja Braden’in işlerini gördüğümde motamot bu türlü hissettim. Etrafta dolaştım lakin güya öbür bir gezegeni ziyaret etmiş ve oradan ayrılamamışım üzere hissetmeye başladım. Varlığımın her hücresine güç verildiğini hissettim ve diğer sanat yapıtları görüyordum ancak tekrar de o tecrübede güya bir uzaylı falan görmüş üzereydim. O kadar sarsılmıştım ki.
Bir dünya yarattığınız o kadar hakikat ki, şayet birisi oraya girmeye sahiden açıksa, dışına çıkması nitekim sıkıntı, zira orası seninle kalıyor. New York’a döndüğümde benimle yürüyormuşsunuz üzere hissettim. Geriye dönüp baktığımda o dünyaya dokunmam ve bir formda hayatımın modülü haline getirmem gerektiğini düşünüyordum.
M.B.:
Inguna Skuja ve Melissa Braden.
Fotograf: Kristine Madjare
“Biz Letonya’da, aslında yıllardır bir nevi kara listedeyiz”
– Seramik ve porselen kullanıyor ve yaratımlarınızla gerecin sonlarını azamiye zorluyorsunuz. Bunun yanında, seramikle çalıştığınız için sanat dünyasında kimi zorluklar yaşıyorsunuz. Sanat dünyasının talepleri nelerdi? Sizin seramik konusunda ısrarcı olmanızın manası nedir?
M.B.: Letonya sanat dünyasında hiyerarşiler var. Hoş sanatlar alanında da seramik sahiden geri planda kalıyor. Bence bunun nedeni ülkede çok güçlü bir fabrika geleneğinin olması. Yaptığımız şeyleri seramik fabrikalarıyla ilişkilendirip önemsizleştiriyorlar. Bu fabrikalar tüm sanat akademilerinin en düzgün öğrencilerini direkt fabrikalara aldılar. En yeterli sanatkarlar işleri tasarlıyorlardı, işleri boyuyorlardı, yerleştiriyorlardı. Fakat 1800’lü yıllarda Paris’teki büyük salonlarda, büyük porselen eserler, tabloların ve heykellerin çabucak yanında sergilenirdi. Bu kadar büyük bir bölünme yoktu ve hiyerarşi şimdi oluşmamıştı.
Sanırım olan şuydu; nihayet bayanların sanat akademilerine gitmelerine müsaade verildiğinde bayanlar el sanatları yapmaya teşvik edildiler. Dokuma, seramik üzere. İşte bu devirde akademiler katı bir çizgi oluşturdular ve zanaatla uğraşan tüm bayanları bir kenara bırakıp bunun o kadar da değerli olmamasını istediler. Bu gerçek sanat değil, anıtsal fotoğraf değil ve hiçbir bayanın sanat akademisine anıtsal fotoğraf eğitimi almasına yahut büyük, devasa bronz üzere çalışmalar yapmasına müsaade vermeyeceğiz üzere bir şey oldu. Bayanlar dokuma işleri yapacaklar; bardak ve tabak yapabilecekler. Erkeklerin “çok önemli” sanatlarıyla bayanların “önemsiz” zanaatları ortasında bu dev çizgiyi çizmek, erkeklerin sanattaki esaslı yerlere tutunmalarının bir yoluydu. Erkekler gerçek sanatkarlardı ve bayanlar köşede el sanatlarıyla uğraşıyorlardı. Eski kıssanın devamı..
Biz Letonya’da, aslında yıllardır bir nevi kara listedeyiz. Sansürlendik ve sahiden dikkate alınmadık; yalnızca porselen üzerinde çalıştığımız için değil, birebir vakitte bir çift olduğumuz için. Yani ikili tehlike üzereydik. Letonya’da lezbiyenlik diye bir şey yok. Kadınlar gerçek değil, bayanlar bir ortada değil. Buralara gelmiş olmamız hakikaten bir mucize lakin birebir vakitte çok büyük bir skandaldı. Bugünlere gelmek sahiden zordu zira herkes bize saldırıyordu.
“Putin ve Büyük Catherine’i vazoda yan yana koyduk;
– Hangi işleriniz, ne üzere münasebetlerle sansürlendi?
M.B.: Putin, Kırım’ı işgal ettikten çabucak sonra bir vazonun üzerine onun dev yüzünü yaptık. Vazonun bir tarafında Büyük Catherine, öteki tarafta Putin var. Bu stantta, değerli bir ulusal müze olan Riga Bourse Müzesi’nin sahip olduğu koleksiyonla bir diyalog yaratmak istedik ve bu diyaloğu nasıl başlatmak istediğimizi göstermek için Putin vazosunu kullandık. Evvel evet dediler. Sonra müze müdürü, Putin ve Büyük Catherine’in olduğu yapıtı göstermemize müsaade vermedi ve sergiyi sansürledi. En başta standa 15 işimizi koyacaktık, günün sonunda sekiz ya da yedisini gösterebildik. Sahiden acı vericiydi zira gösteriyi mahvettiler.
Ardından Riga Porselen Müzesi’nin Litvanya’daki standına katılmak isteyip istemediğimiz soruldu. Biz de dedik ki, şahane, Putin vazosunu koymak istiyoruz zira onu ulusal müzedeki standımızda gösteremedik. Onlar da hayır dediler.
I.S.: İlk evvel tamam dediler.
M.B.:
– Pekala hâlâ Letonya sanat ortamından dışlandığınızı düşünüyor musunuz?
M.B.: Bir dereceye kadar evet. Mesela şu anda ulusal müzedeki ilk feminist sergide de çalışmalarımız var. Lakin güya biz orada bile değiliz. Hiçbir yerinde yok üzereyiz. Her yerde taşralılık var ancak bu stant daha çok, ülkede en sevilen kızların kim olduğu bir popülerlik müsabakasına benziyor. Bu biraz sevimsiz zira bu yaklaşımı benimsememiş olsalardı stant daha güçlü olabilirdi. Ancak Inguna stant hakkında bu türlü konuşmamam gerektiğini zira başımızın kaygıya gireceğini söylüyor. Bu da onun bir kesimi. Hiçbir şey söylememen gerekiyor: Geçin, geçinin. Lakin bunu da pek düzgün yapmıyoruz. En azından ben yapmıyorum.
“SSCB’de herkes eşit deniyordu,
ama erkekler bayanlardan hâlâ daha fazla maaş alıyordu”
– Letonya sanatında 1965-2023 yılları ortasında feminist bakış açışıyla üretilen işlerin yer aldığı bu stant hakkında ne düşünüyorsunuz?
M.B.: Sanırım bu bir başlangıç lakin biraz geç. 70 yıl geriden geliyoruz.
I.S.: Ama geç olması hiç olmamasından yeterlidir.
M.B.: Çok, çok, çok geç olması, hiç olmamasından yeterlidir sanırım. Lakin tekrar de bebek adımları üzere.
Letonyalılar, 50 yıl Sovyetler Birliği’nin kesimi oldukları için, bayan ve erkeğin eşit olduğu çorbasını yediler ve yuttular. Gerçekteyse o denli değillerdi. Herkes uygun emekçiydi lakin yeniden de bayanlar hâlâ erkeklerden daha az maaş alıyordu ve hâlâ erkeklerden daha fazla iş yapıyordu. Bayanlar işten çıktıktan sonra meskene gitmek, kocalarının karnını doyurmak ve çocuklarına bakmak zorundaydılar. Bayanlara erkeklerle eşit oldukları söylendi fakat hiç de eşit değillerdi.
Skuja Braden, The Bath Takes Balls
“New York’ta evleneceğiz,
sonra dönüp evliliğimizi tanımayan Letonya’ya dava açacağız”
– Doğu Avrupa’daki LGBTİ+lar hem hukuk sisteminde hem de ferdî günlük hayatlarında hak ihlalleriyle karşı karşıya olduğuna nazaran, orada birlikte yaşayan ve üreten eşcinsel bir çift olarak bu baskı ortamını nasıl deneyimliyorsunuz?
M.B.: Birlikte olduğumuzu öğrendiklerinde insanların saldırısına uğradığımız durumlarla karşılaştık. Bu bizim için ortak bir tecrübe üzere. Geçmişte dayak yedik. Dans ettiğimiz için güvenlik vazifelisi tarafından dövüldük, toplum içinde birbirimizi öptüğümüz için dövüldük. O yüzden artık bunu yapmıyoruz. Tehlikeli olduğunu söylemek istiyorum.
New York’a gittiğimizde evlenmeyi planlıyoruz. Dün evrak işlerimizi tamamladık. Evlendiğimiz vakit, resmi olarak isimlerimizi değiştireceğiz ve ikimiz de Skuja Braden’ı alacağız. Bunu yaptıktan sonra iş değişecek zira iki gerçek isim olacak. Gerçekdışılığın gerçekliğe dönüşeceği bu anı merak ediyorum zira bir oldukça tuhaf görünüyor.
Sonra Letonya’ya geri döneceğiz ve yasal evliliğimizi tanımayı reddettiği için hükümete dava açacağız. Burada her türlü ayrımcılığa maruz kaldık. Toplu dava açan çok sayıda avukat lezbiyen arkadaşımız var. Letonya’da bir şeylerin değişmesinin nedeni bunlarla mahkemelerde gayret eden lezbiyen avukatlar. Bunu mümkün kılan bayanlar sayesinde bir LGBT topluluğumuz ve onur ayı etkinliklerimiz var.
I.S.: Temelde her şey senin içinde. Şayet kendini uygun hissediyorsan, o vakit tüm bu karmaşayı görmezsin.
M.B.: (Inguna için) Kimsenin makûs hissetmesini istemiyor, bilhassa de bizim.
“Türkiye ismine üzgünüz”
– LGBTİ+ topluluğundan bahis açılmışken, Türkiye’deki birinci standınız olan Root Karaköy’deki Open Closet/Açık Kabine’nin açılışı İstanbul Onur Haftası’nda gerçekleşti. Bunun şuurlu bir karar olduğunu varsayıyorum. Öte yandan, Türkiye’de LGBTİ+ hakları ve topluluğu hücum altında. Buraya gelmeden evvel bu standın Türkiye’de yapılması konusunda tereddütleriniz, soru işaretleriniz var mıydı?
M.B.: Hemen evet dememin nedenlerinden biri de buydu, zira Türkiye’deki LGBT topluluğuyla dayanışma göstermeliydik. Seçimlerden evvel, diktatörünüzün devrileceğini ve sokaklarda büyük bir partinin olacağını umuyordum. Lakin ne yazık ki bu olmadı.
Türkiye ismine üzgünüz. Kısa bir mühlet evvel Zagreb’den bir bayanla konuştum, oradaki LGBT topluluğunda neler olduğunu anlatıyordu ve Türkiye’deki tecrübelerimiz hakkında Zagreb’deki LGBT topluluğuna konuşmamızı istedi.
Her ne kadar işler umduğumuz üzere gitmese de, Türkiye’ye gelmemizin manalı ve kıymetli olduğunu düşünüyorum ve bunun bir nedeni olacağını düşünüyorum. Şimdi bu nedenin ne olduğunu bilmiyoruz, lakin sonunda her şey yoluna girecek.
Skuja Braden’in Root Karaköy’deki Açık Kabine sergisinden
– İstanbul’da kaldığınız müddet boyunca Türkiye’deki LGBTİ+ topluluğundan sanatkarlarla konuşabildiniz mi? İstanbul sanat ortamının Onur Ayı’na reaksiyonu hakkındaki izlenimleriniz nelerdi? Rastgele bir takviyenin varlığına tanıklık ettiniz mi?
P.G.: Venedik Bienali öncesinde Türkiye’deki LGBTİ topluluğunun başına gelenler beni çok üzmüştü. Sözün tam manasıyla kalbimi kıran şey, eşcinsel zıddı yürüyüşçülerdi. LGBTİ topluluğunun görüldüğünü hissedebilmesine alan yaratmak için ne yapabilirim diye düşünmeye başladım. Skuja Braden’in çalışmalarını gördüğümde onların eşcinsel bir çift olduğunu bilmiyordum. Gözleri gördüm, erotik imgeleri gördüm, oradaki bütün işlerini gördüm.
Sonra Skuja Braden hakkında okuduğumda, bir yıldır aradığım oluşumun bu olduğunu düşündüm. Melissa ve Inguna’ya stantlarını Onur Haftası’nda yapmak istediğimi söyledim. Ve tüm yıl boyunca sergiyi planlarken, Onur Yürüyüşü’nün bir kesimi olabileceğimizi umuyorduk. Maalesef o denli olmadı.
Ama Boysan’ın Evi’yle irtibata geçtik. Inguna ve Melissa orada bir atölye çalışması yaptı. Atölyenin ismi Pop Porno’ydu. Boysan’ın Evi’nde yaptığımız atölyede Boysan’ın annesi Sema Yakar da oradaydı. İstanbul’da yaşayan ve herkes için daha uygun bir geleceğe gerçek ilerlemek isteyen inanılmaz beşerlerle tanıştık. Melissa ve Inguna erotik bahislere odaklandılar. Lezbiyen ve gey aşkını kutlayan eski çalışmalarının birçoklarını sergilediler. Eşcinsel aşkı tasvir eden, şu ya da bu manada müstehcen ya da canavarca olmayan çok fazla manzara yok. Erdoğan’ın Türkiye’de LGBT bireylerin yaşamadığına dair açıklamalarının akabinde LGBT topluluğunun saklandığı ve hayatlarından korktuğu göz önüne alındığında, yapılan pop-up bir sunum oldu.
Atölye kapsamında Melissa ve Inguna’nın porselen tabağa Boysan’ın portesini çizdiği işi, Boysan’ın Evi’ne ikram ettik. Fakat yeniden de, Onur Haftası boyunca LGBTİ topluluğunun yaşadığı baskıyı çok hissettik. Korkmadım lakin tahminen orada olmadığım için, güya orada yaşasaydım farklı olurdu. Tahminen biraz tereddüt ederdim.
“Demokrasi tesadüfen işe yaradı,
homofobik Letonya’nın artık eşcinsel Cumhurbaşkanı var”
M.B.: Onur Yürüyüşü günü, her yerdeki silahlı polis sayısının nitekim korkutucu olduğunu düşündüm. Karaköy’deydik ve her türlü portatif siren ve çığlıkları duyduk. Daha sonra insanların sokaklarda dövüldüğünü ve gözaltına alındığını öğrendik.
Hamdi Basman ile tanışmak olağanüstüydü zira ona birçok soru sorabildim. Bana İstanbul’daki gey topluluğunun tarihi hakkında pek çok şey anlattı. Kendisi çok bilgili ve çok tatlı.
Özel bir müze olan Pera Müzesi’ne gittiğimde LGBT dostu olduklarını gördüm. İstanbul’da hak çabası veren LGBT topluluğunun imajlarının yer aldığı bir stant vardı. Özel bir müzenin bunu yapmasının şahane olduğunu düşündüm. LGBT topluluğuyla dayanışma içinde olduklarını gösteriyor. Ve muhtemelen birçok özel kuruluş ve özel kişi, iktidarın siyasetleriyle birebir fikirde değil.
Letonya’da kazara ne oluyor biliyor musunuz? Demokrasi tesadüfen parlamentoda işe yaradı ve artık Avrupa’nın en homofobik ülkelerinden biri olan Letonya’nın birinci eşcinsel Cumhurbaşkanı var. Şu an ülkede devasa bir referandum hazırlığı var. Cumhurbaşkanı’nın parlamentoya iştirakle değil, halk oylamasıyla seçilmesini sağlayacak bir değişiklik yapmak için imza toplamaya başladılar.
I.S.: Bir dahakine cumhurbaşkanını parlamentonun değil, halkın seçmesini istiyorlar.
M.B.: Letonya son derece homofobik olduğundan, şayet insanlara fırsat verilmiş olsaydı bunun asla gerçekleşmeyeceğini biliyorlar.
– Aslında Korona Vazosu işinizi de sormak istiyorum zira onun da üstünde Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan var.
M.B.: Erdoğan var. Viktor Orban, İdriss Deby, Kim Jong Un, Vladimir Putin, Beşar Esad, Ömer El Beşir, Xi Jinping ve Donald Trump var.
I.S.: Bütün makus olanlar.
Skuja Braden’in Korona Vazosu’nun 3D modellemesi
M.B.: Pandemi nedeniyle o zamanki standımız açıldığı gün kapılarını kapamak durumunda kaldı. Stant üzerinde üç yıldır çalıştığımız için bu çok berbat oldu. Inguna’ya dedim ki, fırsatımız varken çabucak bir korona vazosu yapalım!
Aslında korona, taç manasına geliyor. Vazonun üstünde bir taç var. Stant iki ay kapalı kaldığında bu işi yaptık ve stant kapılarını yine açtığında işi standa ekledik. Pandemiyi atlatmak vahimdi fakat bu diktatörlerin dünyaya verdiği ziyan da tıpkı kapsamda zira milyonlarca insanın acılarından sorumlular.
Onları bir çeşit virüs olarak görüyorum, nitekim berbat bir virüs. Siyasetleriyle ve açgözlülükleriyle dünyanın her yerinde dehşetli hasara neden oluyorlar. Sadece güç istedikleri için oradalar, insanlara ve etrafa nasıl ziyan verdiklerini umursamıyorlar.
Bunu Türkiye’nin güneyinde meydana gelen sarsıntılarda de gördük. Bina mevzuatındaki kısıtlamaların kaldırılması ve inançlı olmayan binaların ortaya çıkmasıyla Erdoğan ve tüm iş arkadaşlarının nasıl irtibatlı olduğunu. Bunun hakkında konuşan, şunu yapamazsınız, yoksa binalar insanların başlarına çökecek ve herkesi öldürecek diyen beşerler vardı, susturuldular. Tüm bunlar açgözlülük. Gerisinde yatan muazzam acılar var. Yalnızca doruktaki birkaç kişi zenginleşsin diye.
– Ben de diktatörlere ferdi virüsler dediğinizi okuduğum için vazoyu sormak istemiştim.
M.B.: Şu anda Paris Basel’e gidecek öbür bir vazomuz var. Buna yüzde 1’lik Vazo dedik. Koch Kardeşler, Betsy DeVos üzere dünyaya ziyan veren oligarklar, onun silah satıcısı erkek kardeşi ve birtakım Suudi Arabistan oligarkları da var. Facebook’u icat eden adamı da koyduk.
– Eat The Rich!/Zenginleri Ye! akımı üzere..
M.B.: İlla zenginleri yemek olmasa da mevzuyu gündeme getirmek ve gündemde kalmasını sağlamak. Zira bu kadar parayı aklımıza bile sığdıramayız. Hiç kimsenin, gezegendeki başka tüm beşerler kıymetine bu kadar zenginliğe sahip olmasına müsaade verilmemeli. Zira bir milyon saniyeyi günlere dağıtsanız 11 buçuk gün, bir milyar saniye de 33 buçuk yıl eder. Bu ikisini karşılaştıramayız bile. Zihnimiz, bırakın birden fazla milyarı, bir milyarın neye benzediğini ve neden rastgele bir kişinin bu tıp bir güce sahip olması gerektiğini bile anlamıyor. Sonra hepsi bir ortaya geliyor, toplantılar yapıyor, dünyayı nasıl parçalayacaklarına ve bundan sonra ne yapacaklarına karar veriyorlar. Ve bu çılgınlık. Gücün gerisindeki güç üzere.
Skuja Braden’in Root Karaköy’deki Açık Kabine sergisinden
“Erdoğan’ın kendisi olmakla hiçbir sorunu yok”
– Open Closet/Açık Kabine standınızla ilgili bir soru daha sormak istiyorum. “Closet” Türkçe’de dolap manasına geliyor. Bir de LGBTİ+ların dolaptan çıkması, LGBTİ+ olarak açılması manasına da gelen bir tabir. İstanbul’daki stantta 38 yapıtınız var ancak kimin dolabı açıldı? Açılan bu dolapta neler var, neler oluyor?
P.G.: Diğer yandan standın ismindeki kabine sözünün de çift manası var. Kabineden daha fazla açıklık beklendiğine dair parlamentoya bir ileti gönderiyoruz. Yani hem beşerler saklanmasın ortaya çıksın hem de siyaset açılsın, daha şeffaf ve hoşgörülü bir ortam olsun daveti.
M.B.: Ayrıca Open Closet’in nitekim kıymetli olduğunu düşünüyorum zira Amerika’da homofobinin yaygın olduğu, insanların evlenmesinin yasa dışı olduğu ve insanların sokaklarda dövüldüğü bir devirde yaşadım. 1988’de San Francisco’da sokaklarda yürüdüğüm için dayak yedim. Pek çok anım var ve insanların dolaptan çıkıp konuştuklarını, orada olduklarını ve “Buradayız!” dediklerini de gördüm. Birileri kendini güzel hissetsin diye ortadan kaybolmayacağız. Yavaş yavaş işler değişmeye başladı. Bu bana Letonya’da da işlerin değişebileceğine dair umut veriyor.
Dolaptan çıkmak ve açılmak, işlerin değiştiği o andaki bir adımdır zira beşerler artık saklanmıyor. Erdoğan’ın Türkiye’deki LGBT topluluğunun yapmasını istediği şey de bu: Herkesin dolaba girmesini, çenesini kapatmasını, sessiz olmasını ve eşcinsel değilmiş üzere davranmasını istiyor.
Aynı şey çocuklar için de geçerli. Çocuklar istismara uğrarken, birileri onlara makûs şeyler yaparken, çocukların susmasını ve dolaba gitmesini istiyorlar. Çocuğa, sana ne yaptığımızı kimseye söyleme ve sessiz ol, diyorlar. Çocukların başlarına bir şey geldiğinde sessiz kalmalarını istemezsiniz. Gey ve lezbiyenlerin başlarına bir şey geldiğinde de sessiz kalmalarını istemezsiniz. Yani dolaptan çıkmanın ve açılmanın asıl nedeni bu: Kendin olmak. Erdoğan’ın kendisi olmakla hiçbir sorunu yok.
Geçenlerde Irak’tan şahane bir sanatkarla konuştum. Irak’ın gençken nasıl olduğunu, nasıl açık ve özgür olduğunu, sonra kökten dincilikle nasıl daha da kötüleştiğini, kendisinin ve tüm kız arkadaşlarının sahip oldukları özgürlüğün nasıl yalnızca meskenlere sıkıştığını anlatıyordu. Meskende topuklu ayakkabılarını giyiyorlar, makyaj yapıyorlar, saçlarını yapıyorlar ve dolaşıyorlar fakat dışarı çıkmak için bir nevi dolaba girmek zorunda kalıyorlar. Bu meczupluk.
P.G.: Sergide insanların sırf kendileri olabileceği bir alan yaratmayı da umuyoruz. Dolaptan çıkmaktan ve açılmaktan çekinmeyin, diyoruz.
– Open Closet/Açık Kabine standınızı ziyaret etmeyi planlayan şahıslara söylemek istediğiniz bir şey var mı?
I.S.: Sergiye gittiğinizde yapacağınız birinci şey açık olmak olsun. Gördüğünüzü yargılamayın, ne olduğuna bakın ve daha sonra kararınızı verin.
– Açık Kabine’ye açık olun.
P.G.: Sergide o kadar çok detay var ki, herkesi derinlemesine bakmaya teşvik etmek istiyorum. Ayrıntıları gözden kaçırmak çok kolay. O yüzden evet, Açık Kabine’ye açık olun.
M.B.: Türkiye’yi, İstanbul’u ve buradaki insanları seviyoruz. Başınızda bir diktatör olduğu için üzülüyorum. Stant hakkında gereğince konuştuk mu emin değilim fakat şu anda dünyada olup biten her şeyin aslında stanttaki işlerin içinde olduğunu düşünüyorum.
|
*Skuja Braden’in Pınar Goodstone küratörlüğündeki Open Closet/Açık Kabine standını Culture Capital Foundation of Latvia ve Root Hotels destekliyor. |
Bir önceki yazımız olan Sessiz terk: İşini bırakmak isteyip bırakamayanlar ne yapıyor? başlıklı makalemizde Baş, Çalışanların ve İş hakkında bilgiler verilmektedir.
